Πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες ἐκδόθηκαν τά νέα ἡμερολόγια «Τσέπης» καί «Τοίχου» τῆς Μητροπόλεώς μας γιά τό ἔτος 2023.
Ἤδη βρίσκονται στίς Ἐνορίες μας καί διατίθενται στούς πιστούς. Τό ἡμερολόγιο «Tσέπης» εἶναι ἀφιερωμένο Στά παιδιά καί τή χριστιανική διαπαιδαγώγησή τους.
Ἀκολουθεῖ τό κείμενο τῆς «Ἀφιέρωσης».
«Ἐκτρέφετε τά τέκνα ὑμῶν ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου» (Ἐφ. 6,4). Ἡ προτροπή αὐτή τοῦ ἀποστόλου Παύλου εἶναι ἐπίκαιρη παρά ποτέ. Ἐνῶ ἡ ἐποχή μας δείχνει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον γιά τήν παιδεία καί τήν ἀγωγή τῶν παιδιῶν, εἶναι κοινή διαπίστωση ὅτι τά παιδιά καί οἱ νέοι μας ἀντιμετωπίζουν σήμερα περισσότερα καί σοβαρότερα προβλήματα ἀπό κάθε ἄλλη πρόσφατη περίοδο.
Πολλοί ἑστιάζουν στό παιδί. Ἡ Πολιτεία μέ τόν κοινωνικό διάλογο γιά τήν Παιδεία. Οἱ ὑγειονομικές ὑπηρεσίες μέ μέτρα γιά τήν πανδημία. Ἐξωσχολικοί φορεῖς μέ ἐκπαιδευτικές καί ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Κι ἐνῶ θά περίμενε κανείς μιά γενιά εὐτυχισμένων παιδιῶν καί περήφανων γονιῶν, γύρω μας ὑπάρχει ἀπογοήτευση καί ἔντονος προβληματισμός γιά τό παρόν καί τό μέλλον τῆς νέας γενιᾶς.
Οἱ νέοι ἄλλοτε σιωποῦν, κρύβοντας τήν πικρία καί τήν ἀπογοήτευσή τους γιά τή γεμάτη ὑποκρισία κοινωνία μας καί ἄλλοτε κραυγάζουν γιά νά ἀποδείξουν ὅτι ὑπάρχουν ἤ γιά νά δείξουν τήν ὀργή τους γιά ἐκείνους πού ἀποφασίζουν ἐρήμην τους. Κάποιοι δέ, ἐκτρέπονται στό περιθώριο κάνοντας ἔτσι πιό ἔντονη τή διαμαρτυρία τους.
Κι ἀναρωτιοῦνται οἱ μεγάλοι, «γιατί οἱ ἀκραῖες συμπεριφορές»; Αὐτό ὅμως πού ὀνομάζουν «κρίση ἀξιῶν», εἶναι ἡ οὐσιαστική ἀπουσία ὑψηλῶν στόχων ἀπό τή ζωή τους, πού τούς ὁδηγεῖ στήν ἀπιστία καί τόν μηδενισμό. Οἱ νέοι, κατά τήν ἔκφραση τοῦ λαοῦ μας, «πληρώνουν τίς ἁμαρτίες» τῶν γονιῶν τους, δηλαδή τῆς γενιᾶς τῶν νεοελλήνων πού θεοποίησε τό εὔκολο κέρδος καί τόν εὐδαιμονισμό καί γκρεμίζει τίς γέφυρες μέ τήν παράδοση καί τό χθές στό ὄνομα μιᾶς δῆθεν προοδευτικότητας στήν ὁποία παρασύρει καί τήν Παιδεία. Γιατί ὅποια φιλοσοφία ζωῆς ἔχει ἡ κοινωνία, τέτοια ἀγωγή παράγει. Ὅμως τό ἔργο τῆς Ἀγωγῆς εἶναι μιά πολύ σπουδαία καί ἱερή ὑπόθεση πού (θά ἔπρεπε νά) ἔχει τίς δικές της ἀρχές καί προϋποθέσεις γιά νά διαμορφώνει τήν κοινωνία καί ὄχι νά γίνεται ἕρμαιο τῶν ὅποιων κοινωνικῶν ἀλλαγῶν.
* * *
Γνωρίζουμε πώς κάθε κτίριο ἔχει ἀνάγκη ἀπό σταθερό ἔδαφος καί γερά θεμέλια γιά νά εἶναι ἐξασφαλισμένη ἡ ἀντοχή του. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τό οἰκοδόμημα τῆς κοινωνίας, τῆς οἰκογένειας καί τῆς προσωπικῆς μας ζωῆς. Καί θεμέλιο εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος καί ἡ ὑπακοή στό θέλημά Του, ὅπως γράφει ὁ ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν: «Θεμέλιον γάρ ἄλλον οὐδείς δύναται θεῖναι παρά τόν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς ὁ Χριστός» (Α’ Κορ. 3, 11). Κανείς δέν μπορεῖ νά βάλει ἄλλο θεμέλιο ἐκτός ἀπό τόν Κύριο.
Πράγματι, μόνο πάνω σ᾽ αὐτό τό θεμέλιο μπορεῖ νά οἰκοδομηθεῖ ἡ ἐπιτυχημένη ἀνατροφή τῶν παιδιῶν καί κάθε ἀγαθό. Κι ἄς μή ξεχνᾶμε ὅτι τό ἔθνος μας, πάνω σ᾽ αὐτό τό θεμέλιο μπόρεσε νά διατηρηθεῖ ζωντανό σέ ὅλες τίς ἱστορικές του περιπέτειες καί πάνω σ᾽ αὐτό ἑδραίωσαν οἱ πρόγονοί μας καί τήν παλιγγενεσία του καί τήν ἀνοικοδόμησή του. Γι᾽ αὐτό προκαλεῖ ἐντύπωση τό γεγονός ὅτι πρίν περάσουν δύο ἑκατονταετίες ἀπό τήν ἵδρυσή του, κάποιοι προτείνουν τήν ἀλλαγή τῶν …θεμελίων του! Καί προβάλλουν ἄλλες ἀντιλήψεις δῆθεν σύγχρονες, στίς ὁποῖες ἀξιώνουν νά θεμελιώσουμε τή ζωή μας.
Ὡστόσο τά πράγματα εἶναι ἁπλά. Ὅταν πρόκειται νά μποῦμε σ᾽ ἕνα διαμέρισμα μποροῦμε νά κάνουμε ἀλλαγές. Νά ἀλλάξουμε τόν χρωματισμό, τά δάπεδα, τίς συσκευές, τόν ἐξοπλισμό. Νά κάνουμε γενική ἀνακαίνιση καί ἐκσυγχρονισμό. Μποροῦμε καί τοίχους ἀκόμα νά γκρεμίσουμε καί νά ἀλλάξουμε τή διαρρύθμιση. Ἕνα πρᾶγμα ὅμως δέν μποροῦμε νά ἀλλάξουμε: τά θεμέλια καί τίς κολῶνες! Γιατί ὅποιος πειράζει τά θεμέλια θά δεῖ τό σπίτι του νά σωριάζεται σέ ἐρείπια! Ἱστορικά δέ, νομίζω ὅτι ἔχουμε δεῖ ἀρκετές φορές τό σπίτι μας συντρίμμια καί γι᾽ αὐτό θά ἔπρεπε νά εἴμαστε ὡς πρόσωπα καί ὡς ἔθνος πιό συνετοί καί πιό προσεκτικοί σέ τέτοιου εἴδους αὐθαιρεσίες ἀπ᾽ ὅπου κι ἄν προέρχονται! Ὡς ἐκ τούτου «ἕκαστος βλεπέτω πῶς ἐποικοδομεῖ» (Α’ Κορ. 3,10)· ὁ καθένας ἄς προσέχει πῶς χτίζει. Γιατί τό ἔργο τοῦ καθενός θά περάσει κάποια στιγμή ἀπό τή δοκιμασία καί στό τέλος ἀπό τήν κρίση τοῦ Θεοῦ.
* * *
Ἀναμφίβολα τά παιδιά εἶναι ὁ πολυτιμότερος θησαυρός μας! Δέν εἶναι δυνατόν, ὅμως, νά ἐξαντλοῦμε τή φροντίδα μας στίς βιοτικές ἀνάγκες τῶν παιδιῶν καί νά ἀμελοῦμε τήν πνευματική καλλιέργειά τους ἤ νά τήν ἐμπιστευόμαστε σέ ἀνεύθυνους φορεῖς.
Φροντίζουμε γιά τή διατροφή τους. Ὅμως πνευματικά ὑποσιτίζονται, γιατί δέν τά ὁδηγοῦμε στή ζωογόνο τροφή τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας. Θά ἐπιτρέπαμε ποτέ στά παιδιά μας νά ἀναζητήσουν τήν τροφή τους στά ἀπορρίμματα; Πῶς ἐπιτρέπουμε νά βλέπουν καί νά ἀκοῦν ἀνεξέλεγκτα ὅ,τι νοσηρό καί τοξικό προσφέρουν οἱ μικρές καί μεγάλες ὀθόνες;
Θέλουμε ἡ ἔνδυση καί ἡ ἐμφάνισή τους νά εἶναι ἄψογη, ἀλλά ἡ ψυχή τους μένει γυμνή ἀπό τή λαμπρότητα τῶν ἀρετῶν καί ντυμένη μέ τά ψεύτικα στολίδια τῶν «μή» καί τῶν «πρέπει». Ἀπροστάτευτη στήν παγωνιά τῆς ἀπιστίας καί τόν καύσωνα τῆς ἀνηθικότητας τῆς ἐποχῆς μας. Καί ἔτσι υἱοθετοῦν ἐντελῶς ἀκατάλληλα πρότυπα.
Συνεργαζόμαστε μέ τούς καλύτερους γιατρούς γιά τήν ὑγεία τους κι ἀνησυχοῦμε γιά τήν ἐξέλιξη τῆς πανδημίας. Ἐν τούτοις δέν ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι γίνονται φορεῖς πνευματικῶν μικροβίων. Ἀνοχύρωτα στίς πνευματικές λοιμώξεις, τίς περίεργες ἀντιλήψεις, τίς κακές συμπεριφορές πού βλάπτουν τήν πνευματική τους ὑγεία.
Ἐπενδύουμε στήν ἐκπαίδευση καί τά φροντιστήριά τους, γιά νά καμαρώσουμε κάποια στιγμή τό ὄνομά τους στίς λίστες τῶν εἰσακτέων. Ἀλλά μεγαλώνουν πνευματικά ἀναλφάβητα, χωρίς ἴχνος πνευματικῆς καλλιέργειας. Φοιτοῦν στά σχολεία τῆς περιοχῆς μας χιλιάδες παιδιά, ὅμως στά Κατηχητικά Σχολεία τῶν ἐνοριῶν μας δέν μετέχουν παρά μόνο μερικές ἑκατοντάδες. Τά ὑπόλοιπα γιατί ὄχι, ἐνῶ εἶναι βαπτισμένοι χριστιανοί ὀρθόδοξοι; Τό θεωροῦμε περιττό; Ποιά πίστη μαθαίνουν, ἀπό ποῦ καί μέ ποιό τρόπο;
Τά σύγχρονα μέσα ἐπικοινωνίας εἶναι τά καλύτερα ἀπό κάθε ἄλλη ἐποχή. Ὅμως δέν χρησιμοποιοῦνται μόνο ἀπό τούς θεσμικούς φορεῖς τῆς Παιδείας. Τό ἔντυπο, τό ραδιόφωνο, ἡ τηλεόραση, τό διαδίκτυο παρουσιάζονται ὡς «κατ᾽ οἶκον διδάσκαλοι» μέ τεράστια δύναμη ἐπιρροῆς καί ἀσκοῦν ἀνεξέλεγκτη ἀγωγή. Ἰδιαίτερα ἡ τηλεόραση καί τό διαδίκτυο λειτουργοῦν ὡς δυναμικό «σχολεῖο», καθώς δημιουργοῦν, στίς περισσότερες τῶν περιπτώσεων, ἀρνητικά πρότυπα πρός μίμηση.
* * *
Τά παιδιά μας δέν ἀνατρέφονται μέ τήν ἀλόγιστη ἱκανοποίηση τῶν ἐπιθυμιῶν τους. Δέν ἀρκεῖ νά τά ἀγαπᾶμε, πρέπει νά ξέρουμε καί πῶς νά τά βοηθήσουμε. Ὅταν πνίγεται κάποιος, δέν ἀρκεῖ νά θέλεις νά τόν σώσεις. Πρέπει νά ξέρεις νά κολυμπᾶς καί νά ξέρεις πῶς νά τόν βοηθήσεις γιά νά μήν χαθεῖτε μαζί.
Θέλουν πρότυπα. Αἰώνιο πρότυπο ὁ Κύριος Ἰησοῦς. Θεμέλιο ζωῆς τό Εὐαγγέλιό Του. Ἄν αὐτά δέν τούς τά προσφέρουμε, θά ἔρθει ἡ ὥρα πού θά ἀπορρίψουν τήν ὅποια αὐθαίρετη, εὔθραυστη καί μετέωρη ἀγωγή καί θά βρεθοῦν ἐγκλωβισμένα στά ἀδιέξοδά τους πρός μεγάλη θλίψη τῶν γονέων. Γιατί οἱ γονεῖς γεύονται πρῶτοι τή χαρά ἤ τή θλίψη ἀπό τήν ἐξέλιξη τῶν παιδιῶν τους.
Πάρτε τα ἀπ᾽ τό χέρι καί φέρτε τα κοντά στόν Χριστό, ἀκολουθώντας τό φωτεινό μονοπάτι τῆς πίστης καί τῆς ἀρετῆς. Ἐμπιστευθεῖτε τα στήν Ἐκκλησία, τή μητέρα ὅλων μας πού δέν τά μετράει σάν ἀριθμούς, ἀλλά τά βλέπει ὡς πρόσωπα καί εἰκόνες τοῦ Θεοῦ. Ὁδηγῆστε τα στό Κατηχητικό Σχολεῖο τῆς Ἐνορίας.
Ἐδώ θά βροῦν ὑγιῆ πρότυπα. Θά μάθουν νά ἀναζητοῦν τήν ἀλήθεια καί νά ἀγωνίζονται γι᾽ αὐτήν. Θά μάθουν νά προβληματίζονται καί νά διακρίνουν πώς ὅ,τι γυαλίζει δέν εἶναι χρυσός. Θά πληροφορηθοῦν γιά τούς κινδύνους τῆς ἐποχῆς μας καί θά μάθουν νά τούς ἀντιμετωπίζουν μέ τή δύναμη τοῦ Θεοῦ. Θά γνωρίσουν καλούς φίλους καί θά ψυχαγωγηθοῦν ὑγιῶς. Θά καλλιεργήσουν τίς ἱκανότητες καί τά ταλέντα τους. Θά γίνουν μέτοχοι τῆς πλούσιας πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς μας. Θά μάθουν νά ἀγαποῦν αὐτόν τόν τόπο μέ μιά ἀγάπη χωρίς ἰδιοτέλεια, φανατισμό, ἐθνική ἀλαζονεία ἤ μειονεξία στήν ἰσοπεδωτική παγκοσμιοποίηση τῶν καιρῶν μας.
Ἡ φoίτηση τῶν παιδιῶν μας στό Κατηχητικό Σχολεῖο δέν εἶναι σπατάλη καί χάσιμο χρόνου ἀλλά εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἐπένδυση. Ὅποιος συνδέει τή ζωή του μ᾽ Ἐκεῖνον ἀποκτᾶ αἰώνια ἀξία. Ἀλλά καί ὅποιος τήν ἀποσυνδέει ἀπό Ἐκεῖνον, φτάνει σέ τραγική χρεοκοπία. Γι᾽ αὐτό μέ χαρά τά ἐνθαρρύνουμε ν᾽ ἀκολουθήσουν αὐτό τόν δρόμο. Δηλαδή, νά ἀνατρέφουμε τά παιδιά μας «ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου»!
* * *
Ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας κατανοώντας τίς δυσκολίες τῶν καιρῶν μας καί συναισθανόμενη τό χρέος της, ἀφιερώνει τό φετινό ἡμερολόγιό της στά παιδιά καί τή χριστιανική διαπαιδαγώγησή τους. Σκοπός καί ἐπιδίωξή της νά ὑπογραμμίσει τήν ἀνεκτίμητη ἀξία τῆς «παιδείας Κυρίου» πού ἔχουμε χρέος νά προσφέρουμε στά παιδιά μας. Εἶναι ἡ ἐλπίδα μας· τό αὔριο τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς πατρίδας μας. Γι᾽ αὐτό τό χρέος τῆς χριστιανικῆς διαπαιδαγώγησής τους μᾶς συνέχει. Γι᾽ αὐτό δέν παύουμε νά παρακαλοῦμε τόν Κύριό μας, ἐπαναλαμβάνοντας τό αἴτημα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου: «Τήν νεότητα παιδαγώγησον!».