Πρίν ἀπό λίγες ἡμέρες ἐκδόθηκαν τά νέα ἡμερολόγια «Τσέπης» καί «Τοίχου» τῆς Μητροπόλεώς μας γιά τό ἔτος 2021.
Ἤδη βρίσκονται στίς Ἐνορίες μας καί διατίθενται στούς πιστούς. Τό ἡμερολόγιο «Tσέπης» εἶναι ἀφιερωμένο στήν «ὑγεία καί τήν ἀρρώστια». Ἀκολουθεῖ τό κείμενο τῆς «Ἀφιέρωσης» τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας.
«Πολυτιμότατο ἀγαθό γιά τόν ἄνθρωπο ἡ ὑγεία· ἡ ὑγεία τοῦ σώματος καί τῆς ψυχῆς. Ὁ ἄνθρωπος εὐτυχεῖ ὅταν ἔχει ὑγεία. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὑγιής μπορεῖ νά ἐργάζεται καί νά ἀποδίδει. Νά ἀγωνίζεται καί νά ἐκπληρώνει τούς ὁραματισμούς του. Νά χαίρεται τή ζωή του καί νά αἰσθάνεται ἱκανοποίηση καί πληρότητα.
Τοῦτο ἰσχύει γιά κάθε ἄνθρωπο καί φυσικά καί γιά τόν χριστιανό, πού βλέπει τήν ὑγεία ὡς κορυφαῖο δῶρο τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖο τοῦ ἐπιτρέπει μέ ζῆλο καί χαρά νά ἀγωνίζεται γιά νά ζεῖ ἐν Χριστῷ καί νά ἐκπληρώνει στή ζωή του τίς ἐντολές τοῦ Εὐαγγελίου Του. Γι᾽ αὐτό καί μαζί μέ ἄλλα αἰτήματα πού ἀπευθύνουμε οἱ χριστιανοί πρός τόν Κύριο προσευχόμενοι στίς συνάξεις μας εἶναι καί αὐτό γιά τήν ὑγεία μας.
Ἡ ἀξία πού εἶχε καί ἔχει ἡ ὑγεία γιά ὅλους μας ἀποδεικνύεται καί ἀπό τίς εὐχές πού ἀνταλλάσουμε ὅταν ἀλληλογραφοῦμε καί ἀπό τίς ἐκφράσεις πού χρησιμοποιοῦμε ὅταν συναντιόμαστε ἤ ὅταν ἀποχωριζόμαστε.
«Ἔρρωσο» καί «ἔρρωσθε», δηλαδή νά ἔχεις καί νά ἔχετε ὑγεία, ἦταν ἡ κατακλείδα μέ τήν ὁποία οἱ ἀρχαῖοι ἐπισφράγιζαν τίς ἐπιστολές τους. Ἀργότερα ἐξελίχθηκε στό «ὑγιαίνετε καί χαίρετε» καί σήμερα πῆρε τή μορφή τοῦ «γειά καί χαρά»!
Τό πρῶτο πού ρωτᾶμε ὅταν συναντοῦμε κάποιον πού ἔχουμε καιρό νά δοῦμε εἶναι «πῶς ἔχει», «πῶς εἶναι ἡ ὑγεία του». Ὁ χαιρετισμός πού χρησιμοποιοῦμε στήν καθημερινή ἐπικοινωνία μας «γειά σας» ἤ «γειά!», φανερώνει —ἔστω κι ἄν δέν τό συνειδητοποιοῦμε κάθε φορά πού τόν προφέρουμε— τήν ἀξία πού ἀποδίδουμε στήν ὑγεία γιά τή ζωή μας.
* * *
Ἡ ἀρρώστια —νόσος, ἀσθένεια— εἶναι ὁ μεγάλος ἐχθρός τῆς ὑγείας, μιά ὀδυνηρή πραγματικότητα στή ζωή μας. Ὅλοι μας —οἱ ἴδιοι ἤ οἰκεῖα πρόσωπά μας— βρεθήκαμε ἀντιμέτωποι μέ τήν ἀρρώστια καί χρειάστηκε νά παλέψουμε μαζί της. Μιά ἁπλή ἐπίσκεψή μας σ᾽ ἕνα νοσοκομεῖο ἀρκεῖ γιά νά διαπιστώσουμε τήν τραγική παρουσία της καί τίς ἐπώδυνες συνέπειες στή ζωή πλήθους συνανθρώπων μας. Καί τό ἐρώτημα πού ἀπασχόλησε βασανιστικά τόν ἄνθρωπο εἶναι ἡ αἰτία, ἡ προέλευση τῆς ἀρρώστιας.
Ἡ ἀρρώστια ὑπό τό φῶς τῆς χριστιανικῆς πίστεώς μας συνδέεται μέ τήν ἁμαρτία. Ὅπως ὁ θάνατος καί ἡ φθορά ἀρχή καί ρίζα ἔχει τήν πτώση καί τήν ἀποστασία τοῦ ἀνθρώπου, ἔτσι καί ἡ ἀσθένεια. Στίς πιό πολλές περιπτώσεις τά αἴτιά της εἶναι ψυχικά καί ἠθικά. «Τά πλείονα τῶν νοσημάτων ἐξ ἁμαρτημάτων ἐστί ψυχικῶν», διδάσκει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος.
Τήν ἀλήθεια αὐτή μᾶς ὑπογραμμίζει μέ πολλή ἔμφαση ὁ ὑμνογράφος τοῦ Παρακλητικοῦ Κανόνος: «Ἀπό τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν ἀσθενεῖ τό σῶμα, ἀσθενεῖ μου καί ἡ ψυχή…». Τήν ἴδια ἐξήγηση ἔδωσε καί ὁ Κύριος γιά τήν ἀσθένεια τοῦ Παραλυτικοῦ πού θεράπευσε. Ἡ σύστασή Του «μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μή χεῖρόν σοι τι γένηται» (Ἰω. 5,14), φανερώνει πώς ἡ αἰτία τῆς πολυχρόνιας παράλυσής του ἦταν οἱ προσωπικές του ἁμαρτίες.
Ἐκτός ἀπό τήν ἁμαρτία ἡ ἀρρώστια μερικές φορές ὀφείλεται καί στήν παιδαγωγούσα ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ἐπιτρέπει δηλαδή ὁ Θεός νά δοκιμαστοῦμε στό κρεβάτι τοῦ πόνου γιά νά φανεῖ ἡ ἀρετή καί ἡ πιστότητα τῶν ἐκλεκτῶν Του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ὁ πολύαθλος Ἰώβ. Ὁ Θεός παραχώρησε νά δοκιμαστεῖ γιά νά ἀποδειχθεῖ ἡ ἀκλόνητη πίστη καί ἡ μεγάλη ὑπομονή του.
Πέρα ἀπό τίς παραπάνω αἰτίες, ἡ ἀρρώστια πολλές φορές μπορεῖ νά ἔχει αἴτια καθαρά φυσικά ἤ ἀκόμη τήν ἀπερισκεψία καί τήν ἀμέλεια τοῦ ἀνθρώπου νά διαφυλάξει τό πολύτιμο ἀγαθό τῆς ὑγείας. Πόσες καί πόσες φορές δέν ἐκθέτουμε τήν ὑγεία μας σ᾽ ἕνα πλῆθος κινδύνων ἐμεῖς οἱ ἴδιοι! Καί φυσικά αὐτή τήν ἐπιπολαιότητά μας τήν πληρώνουμε μέ τίμημα ἀκριβό.
* * *
Παρότι ἡ ἀσθένεια εἶναι ἀπό τά μεγάλα δεινά πού πλήττουν τόν ἄνθρωπο, ὁ ἀσθενής εἶναι πρόσωπο συμπαθές καί ἱερό. Γι᾽ αὐτό καί ὁ Κύριός μας στάθηκε κοντά στούς ἀρρώστους μέ ἀπέραντη συμπάθεια καί στοργή. Ὑπῆρξε ὁ μεγάλος ἰατρός πού ἔσκυψε γεμάτος ἀγάπη πάνω ἀπό τόν ἀνθρώπινο πόνο καί χάρισε τήν ἴαση σ᾽ ἕνα πλῆθος δυστυχισμένων ὑπάρξεων. Τά περισσότερα ἀπό τά θαύματά Του, πού μᾶς περιγράφουν οἱ ἱεροί Εὐαγγελιστές, ἀπέβλεπαν στήν ἀντιμετώπιση τῆς ἀρρώστιας καί τήν ἀνακούφιση τοῦ ἀνθρώπινου πόνου. Ὅπως μᾶς ἀναφέρει τό βιβλίο τῶν Πράξεων, ὁ Χριστός «διῆλθεν εὐεργετῶν καί ἰώμενος πάντας τούς καταδυναστευομένους ὑπό τοῦ διαβόλου» (10,38).
Ἀλλά ὁ Κύριος δέν περιορίστηκε στήν ἀποκατάσταση τῆς ὑγείας τοῦ σώματος μόνο. Παράλληλα φώτισε καί τίς βαθύτερες αἰτίες τῆς ἀρρώστιας. Ἐνέταξε τόν πόνο καί τήν ἀσθένεια στήν οἰκονομία τῆς σωτηρίας. Καί ὑπογράμμισε ἀκόμη καί μέ τό σταυρικό Του πάθος τόν ἐξαγνιστικό χαρακτήρα τῆς δοκιμασίας. Μέ τά θαύματά Του σέ διαφόρους ἀσθενεῖς προσέφερε ταυτόχρονα καί τή σωτηρία. Θεράπευε τό σῶμα, ἀλλά συνάμα ἐλευθέρωνε καί τήν ψυχή ἀπό τόν ζυγό τῶν παθῶν καί τῆς ἁμαρτίας. Τά ὅσα ἐνεργοῦσε φανέρωναν τόν ἐρχομό τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ καί σήμαιναν τήν ἀπαρχή τοῦ θριάμβου Του πάνω στό διάβολο. Ἔτσι πραγματοποιήθηκε ἡ προφητεία τοῦ προφήτου Ἡσαΐα: «Αὐτός (ὁ Μεσσίας) τάς ἀσθενείας ἡμῶν ἔλαβε καί τάς νόσους ἐβάστασε» (53,4).
* * *
Καί ἡ ἰατρική ἐπιστήμη; ἴσως ἀναρωτηθοῦν μερικοί. Δέν ἔχει θέση καί ἀξία σέ μιά χριστιανική ἀντιμετώπιση τῆς ἀρρώστιας; Ἀσφαλῶς καί ἔχει. Ἡ διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὄχι μόνο δέν ἀποκλείει τήν παρέμβαση τῆς ἐπιστήμης, ἀλλά ἀντίθετα τήν ἀποδέχεται καί τήν τιμᾶ. Ὁ Θεός, τονίζει ὁ σοφός Σειράχ, «ἔδωκεν ἀνθρώποις ἐπιστήμην ἐνδοξάζεσθαι ἐν τοῖς θαυμασίοις αὐτοῦ» (38,6). Καί ἀλλοῦ: «Τίμα ἰατρόν… Καί γάρ αὐτόν ἔκτισε Κύριος» (στίχ. 1).
Ὡστόσο, οἱ χριστιανοί δέν θεοποιοῦμε τήν ἐπιστήμη καί δέν στηρίζουμε τά πάντα σ᾽ αὐτήν. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τή χρήση τῶν φαρμάκων. Οἱ δυνατότητες τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης παρά τίς θεαματικές προόδους της εἶναι περιορισμένες. Πάνω ἀπό τήν ἐπιστήμη στέκεται ὁ παντοδύναμος Κύριος, ὁ μεγάλος ἰατρός ψυχῶν καί σωμάτων. Γι᾽ αὐτό καί δέν παραλείπουμε νά καταφεύγουμε σ᾽ Αὐτόν μέ θερμή προσευχή. Τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ συνιστᾶ: «Τέκνον, ἐν ἀρρωστήματί σου …εὖξαι Κυρίῳ, καί αὐτός ἰάσεταί σε» (Σοφ. Σειρ., 38,9).
* * *
Ἄν βαθύτερη αἰτία τῆς ἀρρώστιας εἶναι ἡ ἁμαρτία, τότε ἡ ριζική ἀντιμετώπισή της βρίσκεται μόνο κοντά στόν Χριστό, τό νικητή τοῦ θανάτου καί τῆς ἁμαρτίας. Σ᾽ Ἐκεῖνον πού ἀνέλαβε στούς ὤμους Του τίς ἀσθένειές μας καί βάστασε πάνω Του τίς νόσους μας (Ματθ. 8,17· Ἡσ. 53,4) γιά νά θριαμβεύσει πάνω στά δεινά τῆς ἀνθρωπότητας καί νά μᾶς χαρίσει τό πλήρωμα τῆς ἀληθινῆς ζωῆς καί ὑγείας. Καί ἄν αἰτία δικῶν μας ἀσθενειῶν ὄχι σπάνια εἶναι οἱ προσωπικές ἁμαρτίες καί ἡ ἄτακτη ζωή μας, τότε ἡ ἴασή μας βρίσκεται στήν ἀπαλλαγή ἀπό τό θανάσιμο ἐναγκαλισμό τῆς ἁμαρτίας καί τῶν παθῶν.
Ὅσο διαρκεῖ ὁ σημερινός κόσμος, ἡ ἀνθρωπότητα θά συνεχίζει νά ὑφίσταται τίς συνέπειες τῆς ἁμαρτίας· τόν πόνο καί τήν ἀρρώστια. Ὅμως ὁ Χριστός μέ τό Πάθος Του, παίρνοντας πάνω Του «τάς ἀσθενείας ἡμῶν», τούς ἔδωσε νέο νόημα: ὅπως κάθε πόνος, ἔχουν κι αὐτές στό ἑξῆς λυτρωτική ἀξία. Μᾶς συνδέουν μέ τόν πάσχοντα Χριστό. Ἐξαγνίζουν τήν ὕπαρξή μας. Γι᾽ αὐτό καί ὁ χριστιανός στήν ὥρα ἀκριβῶς πού πονᾶ καί δοκιμάζεται ἀπό τήν ἀρρώστια, χαίρεται. Χαίρεται καί ἐλπίζει καί ὑπομένει, διότι «ἀνταναπληροῖ τά ὑστερήματα τῶν θλίψεων τοῦ Χριστοῦ ἐν τῇ ἑαυτοῦ σαρκί» (Κολ. 1,24).
Ὡστόσο ἡ ἀρρώστια δέν παύει νά εἶναι μιά ὀδυνηρή περιπέτεια, μιά μεγάλη δοκιμασία. Γι᾽ αὐτό καί οἱ χριστιανοί ἔχουμε χρέος νά στεκόμαστε μέ αὐταπάρνηση κοντά στούς ἀρρώστους ἀδελφούς μας. Νά τούς συμπονοῦμε καί νά τούς συμπαραστεκόμαστε. Ὑπηρετώντας τούς ἀρρώστους, ὑπηρετοῦμε τόν ἴδιο τόν Ἰησοῦ στά πρόσωπα τῶν μελῶν Του πού ὑποφέρουν. «Ἠσθένησα, καί ἐπεσκέψασθέ με» θά Τόν ἀκούσουμε νά λέει κατά τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως (Ματθ. 25,36). Ὁ ἄρρωστος στόν χριστιανικό κόσμο δέν εἶναι πιά ὁ καταραμένος, ἀπό τόν ὁποῖο ἀποστρέφει κανείς τό βλέμμα του. Εἶναι πρόσωπο ἱερό· ἡ εἰκόνα καί ὁ ἐλάχιστος ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ, τόν ὁποῖο περιβάλλουμε μέ ἀπέραντη στοργή καί ἀγάπη.
* * *
Ἡ Ἱερά Μητρόπολή μας ἀφιερώνει τό ἐφετινό ἡμερολόγιό της στήν ὑγεία καί τήν ἀρρώστια. Σκοπός καί ἐπιδίωξή της εἶναι νά ὑπογραμμίσει τήν ἀξία τῆς ὑγείας πού μᾶς χαρίζει ὁ Κύριος καί νά μᾶς βοηθήσει νά προσεγγίσουμε τήν τραγική πραγματικότητα τῆς ἀρρώστιας μέ τό φῶς τῆς χριστιανικῆς μας πίστεως».