Το μήνυμα της Εκκλησίας της Ελλάδος προς τους μαθητές για την εορτή των Τριών Ιεραρχών

Α­γα­πητά μας παι­διά,

Στις 30 Ι­α­νου­α­ρίου τι­μάμε, όπως κάθε χρόνο, τους Τρεις Ι­ε­ράρ­χες, δη­λαδή τον Μέγα Βασίλειο, Αρ­χι­ε­πίσκοπο Και­σα­ρείας, τον Άγιο Γρηγόριο τον Θε­ο­λόγο, Αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως, και τον Άγιο Ι­ω­άννη τον Χρυσόστομο, Αρ­χι­ε­πίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως. Από τον 11ο μ.Χ. αι­ώνα έχει κα­θι­ε­ρω­θεί ο κοι­νός ε­ορ­τα­σμός τους την 30η Ι­α­νου­α­ρίου για να προβάλλεται ο συν­δυ­α­σμός χριστιανικής θε­ο­λο­γίας και ελληνικών γραμμάτων, πνευματικής ζωής και κοινωνικής δράσης, τον ο­ποίον επέτυχαν. Ο πρώτος ε­ορ­τα­σμός τους ως Προ­στα­τών της Παι­δείας έ­γινε το 1826 στην Κέρκυρα, στην Ι­ό­νιο Α­κα­δη­μία, την πρώτη πα­νε­πι­στη­μι­α­κού επιπέδου ελ­λη­νική σχολή στην ι­στο­ρία της νεοελληνικής εκ­παί­δευ­σης. Στο ε­λεύ­θερο Ελ­λη­νικό Κράτος τιμώνται από το 1842 ως Προστάτες των Γραμμάτων, των διδασκόντων και των μαθητών.

Η Ελληνορθόδοξη Παι­δεία, την ο­ποία καλλιέργησαν οι τρεις αυ­τοί άγιοι Ι­ε­ράρ­χες και διδάσκαλοι, παραμένει και σήμερα επίκαιρη, δι­ότι προσφέρει πρότυπα στους νέους. Η πνευ­μα­τική κρίση της εποχής μας ο­φεί­λε­ται κυ­ρίως στην έλλειψη προτύπων ή μάλλον στην προ­βολή λανθασμένων προτύπων. Οι νέοι δι­ψάτε για α­γώ­νες που οδηγούν σε έναν καλύτερο κόσμο και θεέλετε από ε­μάς τους μεγαλύτερους να σας δώσουμε τα κατάλληλα ε­φόδια. Όταν, όμως, εμείς δεν ανταποκρινόμαστε επαρκώς σ’ αυτήν την προσδοκία, τότε ό­λοι δρέ­πουμε τους πι­κρούς καρ­πούς. Πα­ρα­τη­ρούμε αν­τι­κοι­νω­νική συμ­πε­ρι­φορά από νέους και νέες, βλέπουμε περιστατικά βίας με­ταξύ συμμαθητών, θλιβόμαστε για φαινόμενα ασεβείας προς τους διδάσκοντες.

Ο π. Γεώργιος Με­ταλ­λη­νος, σπου­δαίος Πα­νε­πι­στη­μι­α­κός διδά­σκα­λος, έ­λεγε σχε­τικά με την παι­δεία των Τριών Ι­ε­ραρ­χών, ότι: Δεν είναι α­πλή εκ­παί­δευση, μύηση δη­λαδή του ανθρώπου σε μία α­να­πα­ρα­γό­μενη γνώση, που τον καθιστά γρα­νάζι της κρατικής μηχανής (ον πα­ρα­γω­γικό). Στην επίπτωση αυτή το κύ­ριο ενδιαφέρον είναι για την τε­λει­ο­ποί­ηση των μηχανών και ΟΧΙ του ανθρώπου. Η χρι­στι­α­νική παι­δεία είναι α­γωγή του ανθρώπου με μορ­φω­τικό πρότυπο όχι τον «κα­λόν κα­γα­θόν» άνθρωπο, αλλά τον Θεάνθρωπο.

Αυτό είχε κατά νου ο ι­ε­ρός Χρυ­σό­στο­μος, όταν έλεγε: «Η μέριμνα για τα παιδιά μας πρέπει να έχει την πρώτη θέση»[1]. Αυτή η παι­δεία συνδέεται άμεσα πρώτα με τον χώρο της οικογένειας. Οι Τρεις Ι­ε­ράρ­χες γνώρισαν στα πρόσωπα των γο­νέων τους, και μάλιστα των μητέρων τους, απαράμιλλα πρότυπα αγωγής. Ο ίδιος ο­ Μέγας Βασίλειος ο­μο­λο­γεί ότι η διαμόρφωση της προσωπικότητάς του δεν ήταν παρά ε­ποι­κο­δομή στις καταβολές που έθε­σαν η μη­τέρα του Εμ­με­λεια και η γιαγιά του Μα­κρίνα[2]. Στο ση­μείο αυτό συναντώνται οι Πατέρες μας με τον τρα­γικό Ευ­ρι­πίδη: «Και της γενιάς όταν δεν μπει καλό θεμέλιο, ανάγκη είναι οι απόγονοι να δυστυχούν»[3].

Α­γα­πητά μας παι­διά,

Είναι εν­τυ­πω­σι­ακή η ευρύτατη παι­δεία των Τριών Ι­ε­ραρ­χών και τρανό παράδειγμα η πο­ρεία της ζωής τους. Αν και οι τρεις ήταν γό­νοι ευ­κα­τά­στα­των οι­κο­γε­νειών, στο απόγειο της στα­δι­ο­δρο­μίας τους εγ­κα­τα­λεί­πουν τα πάντα πίσω τους, αξιώματα, πλούτο, δόξα και ε­ξου­σία, και γίνονται φτω­χοί. Επιλέγουν τη σκληρή άσκηση στην έρημο, ό­που μορφώνονται πνευ­μα­τικά στην α­γάπη του Θεού. Και επιστέφουν κα­τό­πιν στον κό­σμο μοιράζοντας αυτήν την α­γάπη που με πολύ κόπο μάζεψαν. Στις μέρες μας θα μπορούσε να θεωρηθεί ακατανόητη η επιλογή τους και οι ίδιοι …αποτυχημένοι. Αν και δάσκαλοι, γίνονται διά βίου μαθητές, που μαθητεύουν με ταπείνωση στον πόνο, την ανέχεια και τη θλίψη των ανθρώπων.

Ας γνω­ρί­σουμε καλύτερα το πνευ­μα­τικό, εκ­παι­δευ­τικό και κοι­νω­νικό έργο των Τριών Ι­ε­ραρ­χών για να έχουμε και ε­μείς σήμερα φω­τει­νούς ο­δο­δεί­κτες στη ζωή μας. Για να μάθουμε να πι­στεύ­ουμε, να ελπίζουμε, να α­γα­πάμε. Για να είμαστε α­νοιχ­τοί, όχι στο πα­λιό ή το νέο, αλλά στο α­λη­θινό. Για να συναντήσουμε τον Τρι­α­δικό Θεό και να αγαπήσουμε την ει­κόνα Του, τον συνάνθρωπο. Τότε όλοι μας ‒και πρώτιστα ε­σείς‒ θα δικαιούμαστε να ατενίζουμε το μέλλον με την αι­σι­ο­δο­ξία των παι­διών που έχουν Πα­τέρα τον Χρι­στό, με την αι­σι­ο­δο­ξία δη­λαδή ε­κεί­νων που γνωρίζουν ότι ο Θεός είναι Α­γάπη και ότι το μέλλον τους είναι στα χέ­ρια Του. Τότε, και μόνο τότε, θα μπο­ρούμε όχι μόνο να είμαστε υπερήφανοι για το παρελθόν, αλλά και να ελπίζουμε βάσιμα για το μέλλον.

Σας ευ­χό­μα­στε να έχετε, με τη βοήθεια του Θεού, καλή Πρόοδο!

Με πατρική στοργή και αγάπη

Ο Αρχιεπίσκοπος

† Ο Αθηνών ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ, Πρόεδρος

και τα μέλη της Δι­αρ­κούς Ι­ε­ρας Συ­νο­δου

[1] «Πάντα δεύ­τερα ε­στω της προ­νοίας των παί­δων» (ΡG 62, 151)

[2] «ην εκ παι­δος ε­λα­βον εν­νοιαν περί Θεού παρά της μα­κα­ρίας μη­τρος μου και της μαμ­μης μου Μα­κρι­νης, ταύ­την αυ­ξη­θεί­σαν έσχον εν εμαυτώ» (ΡG 32, 825)

[3] «αν κρη­πις μη κα­τα­βληθή γε­νους ορ­θως, α­νάγκη δυ­στυ­χείν τους εκ­γο­νους» (Η­ρα­κλης μαι­νο­με­νος, 1261)