Ευαγγελική περικοπή για την Κυριακή ΙΑ’ Ματθαίου

Ματθ. ιη΄ 23-35

Η παραβολή του κακού δούλου

23 Διὰ τοῦτο ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ. 24 ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. 25 μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι. 26 πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. 27 σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ. 28 ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. 29 πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ᾿ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι. 30 ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον. 31 Ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα. 32 τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με. 33 οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; 34 καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ. 35 Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.

Απόδοση στη Νέα Ελληνική

23 Γι΄ αυτό η Βασιλεία των Ουρανών μοιάζει με έναν βασιλιά, που επήρε την απόφαση να ρυθμίσει τους λογαριασμούς του με τους “δούλους” (=αξιωματούχους) του. 24 Μόλις, λοιπόν, άρχισε να ρυθμίζει τους λογαριασμούς του, του έφεραν έναν άνθρωπο που του ώφειλε δέκα χιλιάδες τάλαντα· 25 ποσόν που εκείνος δεν μπορούσε να το εξοφλήσει. Και διέταξε να τον πουλήσουν και τον ίδιο και τη γυναίκα του και τα παιδιά του και όλα του τα υπάρχοντα, για να συγκεντρωθεί το οφειλόμενο ποσό. 26 Μα τότε ο δούλος εκείνος έπεσε στα πόδια του, τον προσκύνησε και τον παρεκάλεσε:

-Κύριε, μακροθύμησε λίγο σε μένα. Και θα σου τα επιστρέψω όλα.

27 Και ο κύριος του δούλου εκείνου τον ευσπλαχνίσθηκε και όχι μόνο τον άφησε ελεύθερο, αλλά του χάρισε και το δάνειο! 

28 Βγαίνει, λοιπόν, ο δούλος εκείνος και πάει και βρίσκει ένα σύνδουλό του, που του ώφειλε εκατό δηνάρια. Τον συνέλαβε και του έβαλε τη θηλιά στο λαιμό: 

-Αυτή τη στιγμή να μου εξοφλήσεις αυτά που μου χρωστάς!…

29 Έπεσε, λοιπόν, ο σύνδουλός του στα πόδια του και τον καθικέτευε λέγοντάς του:

-Μακροθύμησε λίγο σε μένα· και θα σου τα επιστρέψω! 

30 Μα εκείνος δεν συγκατατέθηκε. Αντίθετα επήγε, έκαμε τις νόμιμες ενέργειες και τον έκλεισε στη φυλακή, μέχρι να του εξοφλήσει το χρέος του!…

31 Όμως αυτά έπεσαν στην αντίληψη των άλλων συνδούλων του. Και ελυπήθηκαν πολύ. Και επήγαν στον κύριό τους και τα είπαν όλα λεπτομερώς. 32 Τότε ο κύριός του τον ειδοποίησε να εμφανισθεί μπροστά του και του είπε:

-Δούλε πονηρέ (=παλιάνθρωπε), εγώ σου εχάρισα όλο εκείνο το τεράστιο χρέος σου, μόνο και μόνο γιατί με παρεκάλεσες! 33 Δεν αισθάνθηκες την υποχρέωση να συμπονέσεις και συ τον σύνδουλό σου, στο βαθμό που σε είχα συμπονέσει εγώ;

34 Και ο κύριός του θύμωσε. Και έβγαλε απόφαση: να τον υποβάλουν σε σκληρά βασανιστήρια, μέχρι που να αποδώσει ολόκληρο το χρέος του. 35 Με τον ίδιο τρόπο θα σας φερθεί ο επουράνιος Πατέρας Μου, αν δεν συγχωρείτε ο καθένας σας τον αδελφό του, για όσα σας κάνει, μέσα από την καρδιά σας! 

Κυριακή ΙΑ’ Ματθαίου: Οι συνέπειες των οφειλών (Μητροπ. Ναυπάκτου Ιερόθεος)

Το σημερινό Ευαγγελικό ανάγνωσμα αναφέρεται στον οφειλέτη των μυρίων ταλάντων, ο οποίος δεν μπορούσε να επιστρέψη το χρέος του και ο κύριός του διέταξε να πωλήσουν τον ίδιο, την γυναίκα του, τα παιδιά του, τα υπάρχοντά του για να εξοφληθή το ποσόν της οφειλής. Όμως, εκείνος ζήτησε συγγνώμη, η οποία του δόθηκε. Ενώ, όμως, εξοφλήθηκε το χρέος του με την μετάνοια, εν τούτοις ο ίδιος ήταν σκληρός στον σύνδουλό του, δεν τον συγχώρησε, παρ’ ό,τι του το ζήτησε, και τον έβαλε στην φυλακή. Αυτό το γεγονός μαθεύτηκε, οπότε ο κύριός του, ο οποίος προηγουμένως τον είχε συγχωρέσει, επανήλθε και τον παρέδωσε στους βασανιστές.

Η παραβολή αυτή αναφέρεται στην Βασιλεία του Θεού, στην οποία θα εισέλθουν εκείνοι που μετανοούν και ζητούν συγχώρηση από τον Θεό, αλλά στην συνέχεια και αυτοί συγχωρούν όλους εκείνους που τους έβλαψαν.

Η εικόνα της παραβολής προέρχεται από την κατάσταση της εποχής εκείνης, ήτοι τα δάνεια, τις οφειλές και τις εξοφλήσεις δανείων. Όταν δεν μπορούσε να εξοφληθή το δάνειο, τότε παραδινόταν ο οφειλέτης στους βασανιστές, πωλείτο ο ίδιος, η γυναίκα, τα παιδιά, γινόταν κατάσχεση της ατομικής περιουσίας, έμπαινε στην φυλακή. Την εποχή εκείνη τα πράγματα ήταν δύσκολα, αφού επικρατούσε και κυριαρχούσε ο θεσμός της δουλείας και επικρατούσε ο σκληρός νόμος και οι σχετικές συμπεριφορές ήταν απάνθρωπες. Αλλά και σήμερα επικρατούν παρόμοιες συνθήκες, απλώς τα πράγματα γίνονται πιο πολιτισμένα και τελικά οι άνθρωποι υποφέρουν.

Κατ’ αρχάς και σήμερα οι άνθρωποι δανείζονται από τις τράπεζες, δυστυχώς και από τους τοκογλύφους, αλλά και τα κράτη λαμβάνουν δάνεια από τις λεγόμενες αγορές. Υπάρχει μεγάλη οικονομική αλληλεξάρτηση με αποτέλεσμα να καταστρατηγήται η ελευθερία. Βέβαια, μερικές φορές ο δανεισμός είναι αναγκαίος, αλλά δεν δικαιολογείται το να λαμβάνωνται δάνεια χωρίς ουσιαστικό και πραγματικό λόγο. Τον τελευταίο καιρό επικρατούσε μια μόδα δανεισμού. Από το παραμικρό οι άνθρωποι έπαιζαν στο χρηματιστήριο, λάμβαναν καταναλωτικά δάνεια. Στην βάση του θέματος αυτού υπήρχε η ευμάρεια, η απερισκεψία, αλλά και η πρόκληση, από την άποψη ότι οι ίδιοι οι δανειστές προκαλούσαν και προέτρεπαν τους ανθρώπους να λαμβάνουν άσκοπα δάνεια. Έτσι, παρατηρήθηκε μια φρενίτιδα, των μεν ανθρώπων να δανείζωνται εύκολα, των δε δανειστών να διευκολύνουν τον δανεισμό και να τον επιδιώκουν.

Αν εξετάσουμε το θέμα αυτό από θεολογικής και εκκλησιαστικής πλευράς, τότε μπορούμε να πούμε ότι στην κοινωνία μας κυριαρχούν τα πάθη της φιληδονίας και της φιλαργυρίας, επιδιώκεται μια ευμάρεια και υπερκατανάλωση με δανεικά. Από την άλλη μεριά επιδιώκεται ο δανεισμός ως προσπάθεια υποδούλωσης των ανθρώπων και των λαών. Η «θρησκεία της φιλαργυρίας» που επικρατεί σήμερα στον κόσμο έχει ως αρχή να είναι όλοι –άνθρωποι και Κράτη– χρεωμένοι, ώστε εύκολα να εξουσιάζωνται, να γίνωνται δούλοι.

Οι συνέπειες της καταστάσεως αυτής είναι φοβερές. Όσοι χρωστούν ζουν κάτω από τον φόβο και την αγωνία των μελλόντων, περιπίπτουν σε απόγνωση και μελαγχολία, χάνουν τον ύπνο τους, εισέρχονται σε φυλακές, δημιουργούν προβλήματα στις οικογένειές τους. Ειδικά τα Κράτη χάνουν την ανεξαρτησία τους, πολλές φορές χάνουν την εδαφική ακεραιότητά τους, υποτάσσονται σε εξωτερικές πιέσεις, γενικά βρίσκονται σε κατάσταση δουλείας. Λέμε ότι καταργήθηκε η δουλεία, όπως υπήρχε παλαιότερα, αλλά όμως επανήλθε με άλλη μορφή και άλλον τρόπο.

Όταν εξετάση κανείς την νοοτροπία των διαφόρων Χριστιανικών Ομολογιών που αναπτύχθηκαν στον δυτικό χώρο, θα διαπιστώση ότι η νοοτροπία της φιλαργυρίας και του νεοπλουτισμού διακρίνει τον δυτικό Χριστιανισμό, με τον θεολογικό σχολαστικισμό και τον προτεσταντικό ηθικισμό. Ο σχολαστικισμός των Παπικών κάνει λόγο για την ευδαιμονία σε αυτήν και την άλλη ζωή, και ο ηθικισμός των Προτεσταντών δεν αρνείται τον πλούτο, αρκεί να είναι νόμιμη η κτήση του, δηλαδή ταυτίζει το νόμιμο με το ηθικό. Αντίθετα, η Ορθόδοξη ηθική που είναι στην βάση της ασκητική, προσδιορίζεται από την φιλοθεΐα και την φιλανθρωπία, απεξαρτητοποιεί τον άνθρωπο από την ύλη, θεραπεύει τα πάθη της φιλοδοξίας, της φιλαργυρίας και της φιληδονίας.

Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί αρκούνται σε αυτά που έχουν, αποφεύγουν τον δανεισμό, ζουν ασκητικά, απομακρύνονται από την χλιδή και την πολυτέλεια, και, βεβαίως, ευεργετούν από τα υπάρχοντά τους εκείνους που έχουν ανάγκη. Όταν διαβάση κανείς την Επί του Όρους ομιλία του Χριστού, που αποτελεί τον καταστατικό χάρτη του Χριστιανισμού, βλέπει το ασκητικό αυτό ήθος που διδάσκεται από τον Χριστό, το οποίο μας δίνει την ελευθερία και κυρίως μας οδηγεί στην βίωση της αγάπης του Θεού, της Βασιλείας του Θεού.

Ας μάθουμε να είμαστε ελεύθεροι, ανεξάρτητοι από οικονομικές πιέσεις.

(Πηγή: «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΙΣ», τ. 192, Ιούλιος 2012)